۱۳۸۹ فروردین ۳۱, سه‌شنبه

Re: Fw: Re: قرار ما جمعه 1389/2/3 -سوم ارديبهشت ظهيرالدوله

دوستان عزیز لطفا در مورد ساعت قرار نیز تصمیم خود را اعلام نمایید . با تشکر

2010/4/19 Farham Assadnassab <f.assadnassab@yahoo.com>
با سلام خدمت دوستان.   من با این گردهمایی موافقم وروز مقررحاضرخواهم بود امیدوارم که دوستان دیگر نیز بیایند.


--- On Sun, 4/18/10, Avaz Khamosh <avaz_khamosh1@yahoo.com> wrote:

From: Avaz Khamosh <avaz_khamosh1@yahoo.com>
Subject: Fw: Re: قرار ما جمعه 1389/2/3 -سوم ارديبهشت ظهيرالدوله Date: Sunday, April 18, 2010, 2:58 PM




--- On Sun, 4/18/10, Avaz Khamosh <avaz_khamosh1@yahoo.com> wrote:

From: Avaz Khamosh <avaz_khamosh1@yahoo.com>
Subject: Re: قرار دسته جمعي براي ظهيرالدوله به همراه اطلاعات ديگر و نقشه
To: friends-of-radio-golha@googlegroups.com
Date: Sunday, April 18, 2010, 8:14 AM


جمعه گذشته - 27 فروردين- جاي همتون خالي بود- با همسرم رفته بوديم توچال- برگشتني حدود ساعت 15 بود كه اتفاقي گفتيم بريم ظهيرالدوله- درسته  وقتي كه وارد اون فضاي آرام و كوچك ميشي دلت واسه اون همه بزرگان معاصر ايران
همچون

فروغ فرخزاد، ملك‌الشعراي بهار، رهي معيري، ايرج ميرزا، غلامحسين درويش خان، رضا محجوبي، حسين ياحقي، حبيب سماعي، داريوش رفيعي، قمرالملوك وزيري، مشيرهمايون، حسين تهراني، رشيد ياسمی، حسين مسرور و ....

كه هر كدامشان درياي بي كراني از علم وهنر بوده ميگيره و غمگين ميشي - ولي در آخر شادي به تو دست ميده كه واقعا احساس ميكيني يه جوراي هرچند خيلي كوچك سپاس گذار و قدردان آفرينش زيبايي ها- زحمات و رنجهاي آن بزگواراني بودي كه درخت باعظمت علم وهنر ايران زمين را با تمام جان خودشان باورتر كرده اند.
اگر دوستان موافق باشند  جمعه 1389/2/3 -سوم ارديبهشت-  ساعت16 ( يادآور بشم كه ساعت 17 در آرامگاه بسته ميشود)همگي بر سر آرامگاه بانو قمرالملوك وزيري و روح اله خالقي در انتهاي آرامگاه ظهيرالدوله جمع بشويم و با روشن كردن چند شمع كوچك به ديدار آرامگاههاي ديگر هنرمندان سرزمينمان برويم و يادشان را گرامي بداريم
و اگر اين ديدارها تداوم بيابد و دوستان همت كنند جمعه هاي آينده به جاهاي ديگري مثل موزه صبا- مزار مرحوم بنان و يا شايد به مناطق تفريحي مثل چيتگر- توچال- دربند و... خلاصه هر جايي كه همه توافق كنند بريم و چه خوب ميشه اگر از دوستاني هم كه اهل آواز و يا ساز هستند به جمعي كه اگر گرد هم دربيان صفايي دو چندان بخشن و...
به اميد ديدار همه دوستان
امير جعفري


اطلاعاتي ديگر از ظهيرالدوله 

ظهيرالدوله :

"علي خان ظهيرالدوله" از شاهزادگان قاجاري و شخصي درويش مسلك و انساني وارسته بوده ؛ او بانى اولين اركستر ملى ايران بود كه با كمك پدر ابوالحسن صبا و پدر رهى معيرى در باغ خانقاه خود كنسرتى ترتيب داد ؛ باغ خانقاه همونجاييه كه الان به آرامگاه صفا (ظهيرالدوله) مشهوره. اين آرامگاه در انتهاي خيابان ظهيرالدوله واقع شده.

 

تاريخچه انجمن اخوت :

در سال ۱۳۱۷ قمرى على خان دولوى قاجار ملقب به ظهيرالدوله، انجمن اخوت و خانقاهى را در خانه خود درضلع شرقى ميدان فردوسى بنا نهاد. بنا به نوشته مهدى مرسلوند در كتاب "زندگينامه رجال و مشاهير ايران" آشنايى ظهيرالدوله باصفى عليشاه (۱۳۰۳) قمرى نقطه عطفى در زندگى او بود. به طورى كه به زودى در سلك مريدان وى درآمد و پس از درگذشت صفى عليشاه در ۱۳۱۶ با لقب صفاعليشاه جانشين او شد. در انجمن اخوت ۱۱۰تن از روشنفكران عضويت داشتند و خدمات گرانبهايى براى از بين بردن خرافات و اصول استبداد كردند.

پس از به توپ بستن مجلس در دوران استبداد صغير، خانه و خانقاه ظهيرالدوله نيز به اتهام همكارى با مشروطه خواهان ويران شد و اثاث آن به غارت رفت. ظهيرالدوله ملك خود را در نزديكى امامزاده قاسم شميران وقف خانقاه و انجمن كرد و مسؤوليت اداره آن نيز به انجمن اخوت سپرده شد. او در ۱۳۴۲ هجرى قمرى در گذشت و پيكرش در همان جايى به خاك سپرده شد كه امروز گورستان ظهيرالدوله نام دارد.

در حال حاضر هيچ اثري از اين انجمن نيست وآخرين كسي كه توسط انجمن به مقام متولي خانقاه برگزيده شده ، درويش رضا بوده كه پس از سيل ۱۳۶۶ تجريش سكته كرده واز دنيا رفته است.

 

ورودي آرامگاه :

انتهاي كوچه چند تا پله كه مي‌ري پايين يه در فلزي و قديمي با كاشيكاري كه مقداري از كاشي ها شكسته، تزيين شده و روش نوشته شده

" آرامگاه صفا ظهيرالدوله صفاعلي ۱۳۱۷ ق "

طرف ديگه دو تا تبرزين و يك كشكول مسطح كه با نام ا... محمد علي در برگرفته شده، طرح هايي هستن كه در بين كاشي‌ها خودنمايي مي كن و نمادي هست از اعضاي انجمن اخوت كه به اهل صفا مشهور شدند. به همين دليله كه اينجا رو "آرامگاه صفا" مي‌گن.

اهل صفا افرادي تحصيلكرده و با لياقت و از خاندان  قاجاري و طبقات اشرافي بودند كه در مكتب علي‌خان ظهيرالدوله موسس انجمن به تلمذ نشستن و در راه اعتلاي فرهنگ و هنر ايراني تلاش كردن. اونها باعث درخشيدن ادبيات، فرهنگ و هنر ايران زمين برتارك ادب و هنر دنيا شدن.

 

آرامگاه علي‌خان ظهير‌الدوله :

وقتي پا داخل آرامگاه مي‌زاري يه راه باريك و كوتاه با درختاي كهنسال با شاخ و برگ هاي درهم و برهم جلوت سبز مي‌شن. جلوتر كه مي‌ري سنگ قبرايي بدون نام و شكسته رو مي‌بيني كه بين درختاي  قديمي گوشه حياط پنهون شدن. همونجا يه مقبره بزرگتر زير يه پارچه ترمه‌اي مي‌بيني ؛ عكساي روي تاقچه و ديوار از علي خان ظهيرالدوله و دوستاش نشون ميده كه قبر مربوط به خود "ظهيرالدوله" است. پارچه رو كه كنار مي‌زني لوح قبر زيبايي مي‌بيني كه روش نوشته شده "هوالحي الذي لايموت" و نقشي از انجمن، زينت بخش لوح هستش.

 

پيرزن ظهير‌الدوله :

يه پيرزن كه همه معتقدن بد اخلاقه !!! با يه عينك ته استكانى، چارقد سفيد و چادر نماز خاكستري‌ش... خوب كه به چهرش نگاه مي‌كني با صرفنظر از چين و چروكايي كه گذر ايام سخت رو نشون مي‌ده؛ يه نور و صفايي تو صورت و چشاش مي‌بيني. خواستم باهاش حرف بزنم.. ولي تمايلي نشون نداد. حتما فكر كرد منم يه روزنامه‌نگاري چيزي هستم كه مي‌خوام چار ورق روزنامه سياه كنم و چند تا عكس ازش بگيرم. واسه همين همون لحظه اول گفت من راضي نيستم از من عكس بگيري. لهجه خاصي داشت. نمي‌دونم كجايي بود؟؟ ولي بعد از پرس و جو فهميدم كيه :

همونطور كه بالاتر هم واستون نوشتم آخرين كسى كه توسط انجمن اخوت به مقام متولي خانقاه برگزيده شد؛ درويش رضا بود كه پس از سيل ۱۳۶۶ تجريش سكته كرد واز دنيا رفت. اين پيرزن همسر همون درويشه كه همراه پسرش از گورستان و خانقاه محافظت مي‌كنه.

 

ايرج ميرزا :

پيكر اولين هنرمندى كه در اين مكان به خاك سپرده شده ؛ ايرج ميرزا (مشهور به جلال الممالك) در سال۱۳۴۴ قمرى درگذشت. بنا به درخواست خانواده‌اش پيكر او را در باغ پشت خانقاه به خاك سپردن و از اون به بعد باغ خانقاه انجمن اخوت محل دفن بزرگان ادب، هنر و سياست شد.

 

يا از اين بعد به دنيا آييد

اي نكويان كه در اين دنياييد

ايرجم ، ايرج شيرين سخنم اينكه خفته‌ست در اين خاك منم
يك جهان عشق نهان است اينجا مدفن عشق جهان است اينجا
بي شما صرف نكردم اوقات من همانم كه در ايام حيات
چشم من باز به دنبال شماست گرچه امروز به خاكم ماواست

 

ملك‌الشعراي بهار :

مزار ملك الشعراى آستان قدس رضوى ، محمدتقى بهار، بين مزار سعيد نفيسى، اديب و مورخ و دكتر لقمان الدوله ادهم پدر طب نوين ايران...

رو سنگ سفيد مزارش هيچ چي نوشته نشده... نمي‌دونم چرا ؟

 

فروغ فرخزاد :

آسوده در عمق باغ‌چه‌ای سبز، هميشه سبز، آری، فروغ هميشه‌گی شعر نوی زبان فارسی...

كنار گور فروغ تنها جايي از گورستانه كه هميشه و هر وقت كه مياي عده زيادي از جووناي عاشق فروغ اطرافش نشستن و معمولا يه كتاب از فروغ دستشونه و شعراي فروغ رو زمزمه ميكنن. چراغ گور فروغ شمع‌هاي سياهي هستن كه دور و ور سنگ قبرش در حال سوختن و تمام شدنن.

ولي " هيچ كس دريچه‌اي با خود نياورده است تا فروغ از روزن آن به ازدحام كوچه خوشبخت بنگرد"

 

اينجا آرامگاه ابدي و خانه فروغ است...

من از نهايت شب حرف مي زنم

من از نهايت تاريكي

و از نهايت شب حرف ميزنم.

اگر به خانه من آمدي – براي من

اي مهربان چراغ بيار  و يك دريچه

كه از آن به ازدحام كوچه خوشبخت بنگرم.

 

روح‌الله خالقي :

به انتهاى گورستان ميرم ؛ اونجا كه خالق "تا بهار دلنشين"  و "اى ايران"  و نگارنده "سرگذشت موسيقى ايران"  زير سنگ خاكسترى گور خود تا هميشه تاريخ خفته. روح الله خالقى ، تولد ۱۲۸۵ ، وفات ۲۱ آبان ۴۴ . گلدون خالى سفيدى كه گذر ايام خاكستريش كرده تأييديه بر غبار فراموشي كه بر گور خالقى نشسته.

 

مرتضي محجوبي :

اون طرف تر مزار مرتضى محجوبي رو مي‌بينم؛ بالاي قبر يه نقش برجسته با رنگ سياه نظرم رو جلب مي‌كنه : "افسوس" ؛ يك كلمه به اين سادگي... اصلا فكر نمي‌كردم اينقدر منقلبم كنه. رنگ پيانويي سنگي با نقشي از كليد سل و بر سنگ مزارش يك بند از "كاروان" بنان:

با ما بودي بي ما رفتي

چون بوي گل به كجا رفتي

 

رهي معيري :

رهى معيري هم اينجاست ، زير طاقي كاشي‌هاي آبي و سفيد ؛ كنارش يه سنگ بيضي سفيد مي‌بيني... سرهنگ حسنعلي معيري. برادر رهي معيري. حتي كسي كه با برادر رهي آشنا نيست مي‌تونه با مقايسه دو تا قبر بفهمه كه دو تا برادر كنار هم خوابيدن.

شعر روي سنگ مزار رو كه زمزمه مي‌كني ، صدات تو فضاي شيشه‌اي اطراف طاقي كه مزار رهي رو از گزند باد و بارون حفظ ميكنه مي‌پيچه. انگار وضع سراينده «كاروان» بهتر از بقيه مشاهير موسيقي خفته در ظهيرالدوله هست. چقدر جاي بنان اينجا خاليه!

 

رهي در سينه اين خاك خفته است در اينجا شاعري غمناك خفته است

فروزان آتشي در سينه خاك

فروخفته چو كل با سينه چاك
بزن آبي بر اين آتش خدا را بنه مرهم ز اشكي داغ ما را
كه از روشندلي چون روز بوديم به شبها شمع بزم افروز بوديم

چراغ شام تاري نيست ما را

كنون شمع مزاري نيست ما را

 

ساير هنرمندان :

هنرمنداي زيادي اينجا خوابيدن. اسم بعضي‌هاشون برام آشناس؛ ولي خيلي‌هاشون رو هم نمي‌شناسم.

رضا محجوبى نوازنده مشهور ويولن كه از فرط عشق به موسيقى بهش «رضا ديوونه»  لقب داده بودن...

حسين ياحقى از نخستين نوازندگان ويولن ايرانى

حبيب سماعى نوازنده برجسته سنتور

داريوش رفيعى كه نامش با ترانه «زهره»  گره خورده و در كنارش سنگ قبري كه روش نوشته شده : مرحومه بدرالسادات رفيعي...

قمرالملوك وزيرى نخستين خواننده زن ايرانى در دوران معاصر، مشيرهمايون نخستين نگارنده نت براى پيانو درايران، حسين تهرانى كه صداى سرپنجه هاى طلاييش بر تنبك هنوز هم گوش هر شنونده اى رو نوازش ميكنه و نورعلى خان برومند رديف دان مشهور كه در نواختن تار، سه تار، سنتور، تنبك و ويولن استاد بود.

 

سياستمداران :

و البته ظهيرالدوله ميزبان سياستمداران نيز هست. اكثرا ماله دوره قاجار بودن. خيلياشون برام آشنا نبودن. چند تاشون هم رفتم تحقيق كردم :

مستشارالدوله صادق (از رجال دوره مشروطه كه در تدوين قانون اساسى مشروطه دخالت داشت)،

حسن تقى زاده (از فعالان جنبش مشروطه و اولين رئيس مجلس سنا)

محمد مسعود مدير روزنامه مردامروز كه در ۲۵بهمن ۱۳۲۶ به دست يكى از افسران شاخص نظامى حزب توده كشته شد.

در ۲۵بهمن ۱۳۳۰ مراسم سالگرد مسعود در ظهيرالدوله در حالى برگزار شد كه دكتر سيدحسن فاطمى وزير خارجه كابينه مصدق در آغاز سخنرانى درباره مسعود با شليك گلوله اى غرق درخون بر مزار مسعود افتاد. امروز اما شيشه غبارگرفته اى مزار مسعود را محافظت مى كند؛ شيشه اى كه به سختى مى توان عنوان "مرد امروز" را از پس آن خواند.






آدرس:  تجريش(ميدان قدس)، خيابان دربند، اواسط خيابان- دست راست-  كوچه ظهيرالدوله - حدود 50 متر جلوتر سمت راست- 




نقشه را attach كردم- لطفا دانلود كنيد و سپس:

نحوه یافتن قبور از روی نقشه:

با رجوع به نقشه بالا به راحتی میتوانید قطعات   A تا F  را از روی نقشه راهنما پیدا کنید و  سپس ابتدا و انتهای ردیفها که بصورت خط فلش دار مشخص شده شما را در یافتن شماره قبرها راهنمایی میکند مثلا" B-1-20 شماره یا کد قبری است که قطعه آن B  وردیف آن 1 وشماره آن 20 میباشد. آرامگاههای اختصاصی که  در اتاق ها میباشد  ( قطعه G)  شماره ردیف و شماره قبر ندارد. وشماره آن مربوط به شماره اتاقهاست که در نقشه مشخص است در قبرهای پراکنده مثل قطعه( D ) که از ردیفی تبعیت نمیکند فقط به ذکر شماره بسنده کردیم و از روی نقشه میتوانید آنرا بیابید مثل قبر D-25  قبر ظهیرالدوله است. قطعه اختصاصی  F که در زمین مجاور قرار دارد بعدها به آرامگاه اضافه شده و درب آن جداست و آنرا با قطعه F نامیدیم  به  این قطعه نیز ردیف و شمازه ایی تعلق نگرفته و کلا" قبرها ی اشخاص در این قطعه آشکار است از هنرمندان تنها ابولجسن صبا  در این بخش میباشد - اشخاص معروف و ثروتمندی جون قریدون سودآور صاحب شرکت خاور نیز در این قطعه است که زیباترین آرامگاه وساختمان مجموعه ظهیرالدوله متعلق به اوست. فواصلی که بین دو قبر موجود بوده و سنگی هم نداشته بعنوان قبرهای خالی مشخص شده اند (شاید کسی هم دفن شده و سنگ به مرور یا حوادثی مثل سیل سال 1367 از بین رفته باشد) و هم ممکن است این  قبرهای خالی و یا قبرهایی که تاریخ تولد دارند ولی تاریخ فوت حک نشده است  جزو قبرهای رزرو و خریداری شده بوده است. دراین فهرست حرف "ک"   قبل از  "ی" قرار گرفته. ضمنا" دو صفحه اول فهرست مربوط قبرهای خالی یا مجهول میباشد . پس  فهرست نامهای الف از صفحه سوم شروع میشود.

آمارها:

با رجوع به بانک اطلاعاتی میتوان آمارهایی زیر را بدسات آوردالبته این آمارها بر اساس قبرهایی است که نوشته های سنگ مشخص بوده و اطلاعات کامل ثبت شده بیش از15% قبرها به نظر خالی یا رززو بوده است و برخی هم  سنگ قبر ساییده شده ک اطلاعات کاملی پیدا نمیشود . اما بر اساس قبرهای سالم آمارهایی  بدست می آی مثلا" به آمارهای زبر توجه کنید:

1- تعداد زنها 175 نفر

2- تعداد مردان 420 نفر

3- برخی از قبرها نشان کشكول و تبرزین دارد که تعداد این قبرها 110 عدد میباشد.

4- تعداد نظامیان 50 نفر

6- موسیقیدان 20 نفر

7- از نزدیک به 600 نفری که صاحب سنگ و نشان هستند و سرشماری شده اند. بیش از 400 نفر تاریخ تولد و فوت دارند و سن آنها معلوم است بر  این اساس

افراد بین 1 تا 6 سال 4 نفر---10 تا 19 سال 7 نفر--- 20 تا 30 سال 25 نفر--- 30 تا 40 سال 30 نفر---40 تا 50 سال 37 نفر--- 50 تا 60 سال 70 نفر--- 60 تا 70 سال 80نفر---70 تا 80 سال 100 نفر--- 80 تا 90 سال 46 نفر و 90 به بالا 4 نفرمیباشد که بیشترین تعداد اموات بین 50 تا 70 سال دارند. چارت زیر مقایسه سنهای مختلف در ارامگاه مبیاشد.

8-آمار برخی اسامی معروف:

اسم محمد 17 نفر- اسم علی 17 نفر- اسم محمد+ اسامی دیکر مثل محمد علی 21 نفر - ابراهیم 10 نفر - اسامی رضا - علیرضا و علی اکبر هر کدام 5 نفر- منوچهر 3 نفر - یوسف 1 نفر- ایرج 5 نفر - ایراندخت 2 نفر - اسد الله 9 نفر- عباس 11 نفر - غلامجسین و غلامحسن هر کدام 5 نفر- فاطمه 10 نفر- موسی 4 نفر- مهدی 9 نفر- شهریار 2 نفر- داریوش 2 نفر -ارسلان 4 نفر- اسمعیل 4 نفر- باقر 3 نفر- حسن 13 نفر-  حسین 17 نفر -  محمود 9 نفر - مرتضی 7 نفر - آمنه 2 نفر - زهرا 5 نفر و  بسیاری اسامی دیگر که  از این میان بیشترین اسامی را به ترتیب : محمد - علی -  حسین - حسن -ابراهیم - مهدی - عباس و فاطمه دارند     





هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر