قاسم قراب (فاریا)

قاسم قراب (فاریا) در سال ۱۲۹۸ خورشیدی در شهر کاشان دیده به دنیا گشود. پدرش مرحوم سید حسین قراب و نوۀ سید زین العابدین، معروف به قراب یکی از خوانندگان بنام زمان قاجاریه( دوران ناصری ) بود که در تعزیه های تکیۀ دولت نیز نقش مهمی داشت. سید حسین قراب غیر از قاسم فرزندان دیگری داشت بنامهای: محمود، احمد، مصطفی، محمد، اصغر و دختری بنام منصوره که همگی از صدایی خوش و ارثی برخوردار بودند ولی در میان ایشان بیش از سایرین قاسم، مصطفی، محمد و احمد در موسیقی ایران کار کردند و سهمی در آن دارند.

قاسم قراب از همان کودکی به دنبال پدر می رفت و هر زمان به مناسبتی خوانندگی می کرد و گوشه ها و ردیف های آواز ایرانی را از پدر فرا می گرفت و در واقع استاد اولیۀ وی پدرش سید حسین بوده ولی پس از چندی به هنرستان عالی موسیقی می رود و مدتی افتخار شاگردی حسین خان سنجری نصیبش می گردد و در کلاسهای شبانۀ این هنرستان، علاوه بر فراگیری و تکمیل گوشه ها و ردیف های آواز، در قسمت نت خوانی و سلفژ کار می کند.

قاسم اولین کنسرت خود را در سینما تهران به سال ۱۳۱۷ خورشیدی با همکاری و همراهی پدرش بر پا کرد که با موفقیت کم نظیری در آن دوران روبرو گشت. وی در سال ۱۳۲۱ مقارن اولین سالهای تأسیس فرستندۀ رادیو تهران بدانجا راه یافت و اولین برنامۀ خود را به همراه شادروان عبدالحسین شهنازی( یکی از شیرین نوازان تار) در دستگاه " شوشتری-منصوری " اجرا کرد.

فاریا تعصب فراوانی به موسیقی سنتی ایران داشت و می گفت: " بر خلاف اظهار نظر تنی چند بی اطلاع و مغرض که موسیقی ایرانی را غم انگیز می دانند؛ باید بگویم این موسیقی غم انگیز که نیست، بلکه بسیار شاد هم می باشد، زیرا نوازندگان و خوانندگان آن باید قادر باشند که حق مطلب را ادا نمایند. موسیقی ایرانی هم جزئی از فرهنگ پر بار ما ملت است که باید مثل فرهنگ و ادبیاتمان، این فرهنگ صوتی را حفظ و در احیای آن کوشا باشیم و به همین دلیل هم ، من فقط در موسیقی سنتی فعالیت کردم " .

فاریا یکی از خوانندگان با سابقه و پیش کسوت رادیو بود و تسلطی کافی در اجرای دستگاههای آواز ایرانی داشت. و با نهایت تأسف باید گفت با آنکه در آخرین سالهای آواز خوانی فاریا یعنی حدود۶-۱۳۳۵دستگاهای ضبط صوت در ایران وجود داشت، کمتر اثری از صدای پخته، گرم و گیرای او موجود نیست یا کمتر کسی از آن اطلاع دارد.

قاسم قراب اصولا آدمی محجوب و متواضع، مهربان و پاک ضمیر بود. او با همۀ دانش و آگاهی به موسیقی سنتی ایران کمترین منّیت و ادعایی نداشت. وی پس از کناره گیری از خوانندگی رادیو، مدتی نیز به عنوان کارمند دفتری در ادارۀ رادیو، بخش هنرمندان انجام وظیفه نمود.

قاسم قراب  در سال ۱۳۲۳ ازدواج می کند که ثمرۀ این ازدواج ۲پسر بنامهای عبداله و امیر و ۲ دختر بنامهای مهشید و شهره می باشند که همگی با موسیقی آشنا و صدای خوش و خوب را از پدر و مادرشان به ارث برده اند. خانم فاریا که خود از شاگردان خوب و با استعداد اسماعیل مهرتاش و ابراهیم منصوری بوده از صدایی خوش برخوردار است.

امین اله رشیدی شاعر و آوازخوان در خاطره ای چنین نقل می کند: " در سالهای۱۳۲۶-۱۳۲۵ که تازه از کاشان به تهران آمده بودم و هنوزبه رادیو راه نیافته و با هنرمندانی امثال قراب آشنا نشده بودم، بنا به ذوق طبیعی و علاقۀ وافر به ادبیات در جلسات انجمن های ادبی تهران به صورت مستمع آزاد شرکت می کردم. شبی در انجمن ادبی دانشوران به مدیریت و کارگردانی مرحوم عادل خلعتبری که در سالن بزرگ دارالفنون تشکیل می شد و فحول شاعران و ادیبان آن روزگار، امثال ملک الشعرا بهار، ادیب السلطنه سمیعی، افسر، مورخ الدولۀ سپهر و ... به سخنرانی وقرائت شعر می پرداختند، حضور داشتم. برنامۀ انجمن، گذشته از سخنرانی و  شعرخوانی، اجرای مختصری ساز و آواز ایرانی هم بود. در آن شب آقای قاسم قراب نیز برای انجام برنامۀ موسیقی حضور داشتند و بعد از شعرخوانی توسط چند تن از شاعران، به روی صحنه آمده و با تار و آواز خود این غزل سعدی را:

سَرِ آن ندارد امشب که برآید آفتابی

چه خیال ها گذر کرد و گذر نکرد خوابی

نفحات صبح دانی ز چه روی دوست دارم؟

که به روی دوست ماند چو برافکند نقابی

 آغاز کرد تا رسید به بیت سوم:

نفَسِ خروس بگرفت که نوبتی بخواند

همه بلبلان بمردند و نماند جز غرابی!

که با خواندن این بیت تعجب توأم با تبسم انجمن نشینان نکته سنج را برانگیخت...در بین شاعران آن شب، شاعر طنز پرداز و حاضر جواب معروف، مرحوم عباس فرات نیز حضور داشت که بلافاصله با شنیدن شعر نامبرده، چون پچ پچ و نجوای توأم با خندۀ حضّار را شنید، با صدای بلند چنین گفت: " مناسب خوانی یعنی همین دیگر " که با ادای این جمله، شلیک خندۀ حضّار بر هوا خاست و این خاطره، مدت ها بر زبان اهل ذوق جاری بود. "

قاسم قراب در آخرین سالهای خوانندگی، نام مستعار (فاریا) را برای خود انتخاب کرده و مرحوم علیمحمد خادم میثاق رئیس ارکستر می گفت از آن زمان که قراب نام خود را (فاریا) نهاد آوازش نیز به مراتب بهتر شد!...قاسم قراب(فاریا)، هنرمند و خوانندۀ گرامی در سال۱۳۷۳وفات یافت. روحش شاد و یادش جاویدان باد.